maandag 20 maart 2017

Waar of niet waar: T. rex evolueerde in een kip

Het zal je verbazen, maar evolutie werkt in de echte wereld heel anders dan bij Pokémon.
Afbeelding: Ken Sugimori
Om te beginnen zie je het niet gebeuren. Evolutie werkt zo langzaam en zo geleidelijk dat je miljoenen jaren nodig hebt om van één soort een andere te maken. Bovendien heeft evolutie geen duidelijk doel. Bij Pokémon is de geëvolueerde vorm bijna altijd groter en sterker dan het eerdere stadium. In het echt kan evolutie voor hetzelfde geld de andere kant op werken. Veel dieren zijn in de loop der miljoenen jaren kleiner geworden.

Elders op dit blog schreef ik over de (omstreden) hypothese dat T. rex in een klein miljoen jaar tijd slanker en kleiner werd. Vandaag gaat het over de extreme variant daarvan: je hoort wel eens zeggen dat T. rex de voorouder is van de gewone kip. Dit gaat vaak gepaard met de verzuchting dat de wetenschap alles verpest en dat dino's vroeger veel cooler waren. Over die overweging heb ik dit te zeggen.
Afbeelding: Luis V. Rey
Is het echt waar dat T. rex in 65 miljoen jaar tijd evolueerde in een kip? In letterlijke zin: zeker niet. Kippen zijn vogels en vogels zijn de nazaten van dinosauriërs, dat is zeker waar. Maar T. rex zelf is niet in een vogel geëvolueerd. Wel is het zo dat T. rex en de kip (latijnse naam: Gallus gallus) een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad. Deze leefde vermoedelijk ergens in het Jura. Het is zeer waarschijnlijk dat deze voorouder veren had; je komt in deze dinofamilie overal veren tegen.

Zo zagen de voorouders van de vogels er waarschijnlijk uit. Afbeelding: Davide Bonnadonna
De vogels stammen af van een groep vleesetende dinosaurussen die in de loop van de evolutie steeds kleiner werden. Ze kregen complexere veren, grotere hersenen, een gevariëerder diëet en leerden uiteindelijk zelfs vliegen. In een vroeg stadium takte de groep dino's die tot T. rex zou leiden van deze lijn af. De lijn van T. rex werd in de loop van de evolutie juist steeds groter en steeds meer gespecialiseerd in het jagen op grote prooien.

Buren van T. rex: De vogel Avisaurus en Brachychampsa, een krokodilachtige. Afbeelding: Tom Parker
In de tijd waarin T. rex leefde, in de laatste fase van het Krijt, waren de vogels al lang verschenen. Uit Hell Creek, het leefgebied van T. rex, zijn een aantal primitieve vogels bekend, zoals de hierboven afgebeelde Avisaurus. Waarschijnlijk waren vogels al lang voordat de dino's uitstierven een veel voorkomende verschijning over de hele wereld.

Afbeelding: Yoshitaka Ichikawa
Met de meteorietinslag aan het eind van het Krijt kwam een einde aan de lijn van T. rex, en aan die van alle andere dino's, behalve de vogels. In deze post-apocalyptische wereld waarin voedsel zeer schaars werd bleek juist klein zijn een groot voordeel: ieder dier groter dan een kat stierf uit. T. rex is helemaal nergens in geëvolueerd. Hij was het eindstation.
Kort antwoord: Een kip is inderdaad geëvolueerd uit verschillende soorten dinosaurussen, maar T. rex was daar niet één van. Als je een kip tot level 70 traint, hoef je niet te verwachten dat hij ineens tanden krijgt.

Meer lezen?
https://blogs.scientificamerican.com/tetrapod-zoology/50-million-years-of-incredible-shrinking-theropod-dinosaurs/
http://www.livescience.com/47128-shrinking-dinosaurs-evolved-into-birds.html

1 opmerking: