Vogels bouwen nestjes. Dat weet iedereen. Enkele uitzonderingen daargelaten (zoals de koekoek, die andere vogels het zware werk laat opknappen) zijn vogels over het algemeen goede ouders die voor en na de geboorte voor hun nageslacht zorgen.
Hoe zit het dan met dino's? Waren de voorouders en achterneven van de vogels net zulke zorgzame ouders? Laten we eens naar het bewijs kijken.
 |
| De 19e-eeuwse kijk op de oertijd: "Le Monde Primitif", geschilderd door Francois Pannemaker in 1857. |
Over het algemeen werd er tot in de jaren '70 niet heel veel over dit vraagstuk nagedacht. Dino's? Dat waren lompe uitgestorven monsters die als kippen zonder kop rondstrompelen in een oermoeras, gedoemd om uit te sterven.
Geen wonder dat de ontdekking van
Maiasaura, eind jaren '70, insloeg als een bom. Van deze eendenbekdino werden niet alleen vele verschillende jonge en volwassen exemplaren gevonden, ook eieren, nesten, pasgeboren jongen en zelfs gefossiliseerde embryo's. Hier was een dino die de verantwoordelijkheid van het ouderschap duidelijk serieus nam. Ieder dinoboek dat sinds die tijd uitkwam besteedde er aandacht aan. Een beeld dat sinds de jaren tachtig in het geheugen van iedere dinofan gegrift staat is dat van
Maiasaura, de goede-moeder-saurier, bij haar nest.
 |
| Maiasaura, zoals afgebeeld door Neil Lloyd in de jaren '90. |
Overigens is goede zorg voor de jongen beslist geen garantie voor een veilige jeugd; onderzoek naar
Maiasaura wijst uit dat de kindersterfte bij deze soort zeer hoog lag. In hun eerste jaar viel bijna 90% van alle jonge Maia's ten prooi aan roofdieren. Eén leg van
Maiasaura bevatte zo'n 30 tot 40 eieren. Hiervan werden er per keer dus hooguit drie of vier groot.
 |
| Parasaurolophus graaft, Oviraptor broedt. Afbeelding: Julius Csotonyi |
Over het algemeen wordt aangenomen dat andere eendebekken, zoals
Parasaurolophus en
Edmontosaurus, er vergelijkbare gewoontes op nahielden als
Maiasaura. Daar is enig bewijs voor: ook van andere eendebekken kennen we nesten. Ze leefden in grote kuddes en verzorgden hun jongen. Anders dan bij veel vogels waren hun nesten niet bepaald wonderen van architectuur: ze groeven een kuil in de grond, legden hun eieren erin en bedekten ze met wat grond en bladeren.
 |
| Het nest van Oviraptor |
Bewijs voor ouderlijke zorg is sindsdien gevonden bij veel uiteenlopende soorten dinosauriërs.
Oviraptor, een gevederde theropode, legde haar eitjes met 20 tegelijk, netjes in een kringetje. Deze dino bedekte haar nest niet met grond; ze ging er dus waarschijnlijk, net als een vogel, op zitten. Ook van een ceratopsiër als
Protoceratops hebben we bewijs van ouderlijke zorg: in Mongolië vonden onderzoekers een familiegroep met één volwassen dier en 15 jongen. De ouder was waarschijnlijk de jongen aan het beschermen terwijl ze gezamenlijk werden begraven in een zandstorm.
Aan vrijwel alle takken van de dinostamboom vinden we ouderlijke zorg. Het lijkt dus de regel te zijn dat dino's in zekere mate zorgden voor hun jongen. Maar er moet altijd een uitzondering zijn, en die uitzondering zijn sauropoden.
 |
| Nest van een sauropode: Geen net kringetje, maar gewoon een willekeurige stapel eieren. |
De grootste dino's van allemaal lijken ook de meest lakse ouders te zijn. Hun nesten zijn vergelijkbaar met die van zeeschildpadden. De moeder legt haar eieren met honderden tegelijk, begraaft ze en laat ze verder alleen. Een volwassen sauropode heeft geen natuurlijke vijanden. Jonge, net uitgekomen sauropoden zijn daarentegen, net als jonge zeeschildpadden, volkomen hulpeloos. Het overgrote merendeel, soms de volle honderd procent van het broedsel, valt ten prooi aan roofdieren. Soms overleeft pak 'm beet slechts één op de duizend jonge sauropoden tot hij volwassen is.
 |
| Babysauropoden waren kwetsbaar voor roofdieren als slangen. Afbeelding: Tyler Keillor |
Het evolutionaire voordeel van deze strategie is dat de moeder geen kostbare tijd en moeite hoeft te investeren in het grootbrengen van haar jongen. Dat is, zoals iedere ouder weet, een flinke klus die veel van je vraagt. Het nadeel is dat er wel héél veel eireren gelegd moeten worden om het voortbestaan van de soort te garanderen. Als de leg een aantal jaar achter elkaar matig is, gaat de populatie van de soort snel achteruit - iets waar de ernstig bedreigde zeeschildpadden over mee kunnen praten.
Meer lezen?
https://www.livescience.com/52920-dinosaur-eggs-nest-type.html
http://sciencythoughts.blogspot.nl/2011/11/nesting-behavior-and-parental-care-in.html
http://phenomena.nationalgeographic.com/2015/11/09/baby-dinosaurs-were-born-into-a-world-of-danger/
http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/pets-and-environment/300416/baby-sauropod-dinosaurs-did-not-require-parental-care.html
http://www.pasttime.org/2013/07/episode-4-field-guide-giant-dinosaur-mysteries-2/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten