Ptero-watnou?

Pterosaurus. Pteranodon. Pterodactylus. Vliegende dino's. Al deze termen worden door elkaar gebruikt, en meestal wordt er hetzelfde mee bedoeld. Die dingen die vliegen, vaak op de achtergrond van een tekening van een brullende dino.

Mooi voor op de achtergrond

Hoe zit het daar nou precies mee? Wat is nu het verschil tussen een pterosaurus, een pterodactylus en een pteranodon? En zijn dit echt "vliegende dino's"? Nielsaurus legt het uit!


Pterosauriërs zijn een groep uitgestorven vliegende reptielen. Ze horen bij de archosauriërs, dezelfde groep waar ook krokodillen, dino's en vogels bijhoren (maar geen schildpadden, hagedissen en slangen). Ze zijn familie van de dino's, maar horen technisch gezien zelf niet tot de dinosauriërs. Waarom dit zo is leg ik hier uit.

Ptero's vallen net buiten de boot.

Wel zijn het tijdgenoten van de dino's. Ze zijn ongeveer tegelijkertijd onstaan, en ook tegelijkertijd uitgestorven. En hoewel je meestal maar één soort afgebeeld ziet (daarover later meer) zijn de ptero's een minstens net zo grote en diverse groep dieren als de dino's zelf. Het woord dat je voor de hele groep moet gebruiken is dus pterosauriërs. "Ptero" betekent "vleugel", "saurus" betekent "reptiel".

Quetzalcoatlus kon vliegen, maar leefde meestal op het land. Afbeelding: NH

Fossielen van pterosauriërs zijn erg zeldzaam; veel zeldzamer dan die van dino's. Dat komt omdat ze erg lichtgebouwd zijn; hun botten zijn hol en broos. Hierdoor blijven ze zelden goed bewaard. Toch worden we door allerlei nieuwe vonststen steeds wijzer over deze beesten. De kleinste soorten zijn niet groter dan een mus, de grootse is net zo groot als een giraf. Alle pterosauriërs zijn carnivoren: ze eten vlees of vis. Voor zover we weten konden ze allemaal vliegen, maar sommige soorten leefden het liefst op zee of op het land.

Afbeelding: Mark Witton

Zowel Pteranodon als Pterodactylus zijn specifieke soorten pterosauriërs, net zoals een koe en een muis twee specifieke soorten zoogdieren zijn.

Pteranodon. Tussen haakjes: ja, hij heeft haar. Afbeelding: Matt Martyniuk

Pteranodon ("vleugel zonder tand") is de bekendste qua uiterlijk. Hij is die grote vlieger met de lange, kromme bek zonder tanden en de grote kam op zijn kop. Er zijn meerdere soorten, waarbij de grootste een spanwijdte heeft van 6 meter; veel groter dan de grootste vogels. Pteranodon is één van de meest gevonden pterosauriërs, wat, samen met zijn karakteristieke uiterlijk, bijdraagt aan zijn bekendheid. Hij leefde waarschijnlijk als een albatros op zee en langs de kust en at vis. Hij leefde in het late Krijt in Noord-Amerika.

Pterodactylus. Afbeelding: Matt Martyniuk

Pterodactylus ("vleugelvinger") is de bekendste qua naam. Het is een heel ander soort beest als de grote Pteranodon: een kleine vlieger met een spanwijdte van hooguit een meter. Anders dan Pteranodon heeft Pterodactylus tandjes. Hij heeft een klein kammetje op zijn snuit, bestaand uit zacht weefsel. Hij at vis en kleine diertjes. Hij is gevonden in Duitsland en leefde in het Jura, miljoenen jaren vóór Pteranodon. Pterodactylus is vooral bekend omdat het de eerste pterosauriër was die ooit werd ontdekt.

Dus nu weet je het verschil: Pteranodon en Pterodactylus zijn twee verschillende diersoorten, en beide horen bij de pterosauriërs. Degene die je het meest afgebeeld ziet is Pteranodon. En "vliegende dino's" is een verkeerde naam voor ze: vliegende dino's bestaan wel, maar die noemen we vogels...

Boven: een vliegende dino.

Meer lezen?
http://www.livescience.com/24071-pterodactyl-pteranodon-flying-dinosaurs.html
https://www.youtube.com/watch?v=lo9NpyPVuwI