Ode aan de Brontosaurus, deel 1

Brontosaurus!

Het dikke lijf, de lange nek, de zweepstaart, de pilaar-achtige poten en de kleine kop. Het is één van de beroemdste dinosauriërs van allemaal. Dé archetypische sauropode (tenzij je van de Jurassic Parkgeneratie bent, dan is het waarschijnlijk Brachiosaurus). De donderhagedis. De comeback kid. Brontosaurus is één van die beesten met een lange, indrukwekkende geschiedenis. Zowel over het beest zelf als over al het gedoe eromheen is een heleboel te vertellen. En, je raadt het al, dat ga ik nu doen.

Dus hier zijn tien coole dingen die je misschien niet wist over Brontosaurus!


Omdat het een lange lijst is heb ik hem in twee gedeeld. Vandaag vijf coole dingen over de geschiedenis van Brontosaurus, morgen iets over zijn leven en gedrag.

1. De ontdekker had haast
Het verhaal van Brontosaurus begint in de late 19e eeuw. Twee Amerikaanse paleontologen zijn verwikkeld in de meest epische rivaliteit in de geschiedenis van de wetenschap: de Bone Wars. Othniel Marsh (1831–1899) en zijn aartsvijand Edward Cope (1840–1897) zijn allebei als een gek opgravingen aan het doen. Allebei willen ze meer dino's ontdekken dan de ander. Hierbij zijn ze niet bang om vuile trucs uit te halen, zoals botten stelen en vernielen, en elkaar in het openbaar zwart te maken.

Het waren net de presidentsverkiezingen.
(Links Marsh, rechts Cope)

Hun bittere strijd heeft de wetenschap enorm vooruitgeholpen: met z'n tweeën vonden ze bijna 150 nieuwe soorten dino's, waaronder beroemdheden als Triceratops, Stegosaurus, Diplodocus en Allosaurus. Helaas maakten ze in hun grote haast ook vergissingen. Zo vond Cope een waterdier waarbij hij de nek en de staart door elkaar haalde, en het hoofd per vergissing op de staart plaatste.

Marsh was uiteindelijk de productiefste van de twee. Hij was in 1879 degene die als eerste de botten zag van een stevig gebouwde sauropode die duidelijk familie was van zijn eerdere ontdekkingen Diplodocus en Apatosaurus. Hij noemde het zwaargebouwde beest Brontosaurus, wat "donderhagedis" betekent. Hij dacht dat het beest een donderend geluid zou maken als het langsliep. Marsh kon niet wachten om zijn indrukwekkende dier aan de rest van de wereld te laten zijn. Hij had alleen één probleem: het beest had geen hoofd.

2. Brontosaurus kreeg een lelijk hoofd
Marsh ging niet bij de pakken neerzitten. De onderdelen van Brontosaurus die hij niet had, verzon hij er gewoon bij. Bij zijn tekeningen verzon hij zelf een schedel. Gek genoeg baseerde hij het hoofd niet op dat van neef Diplodocus, maar op dat van Camarasaurus, een veel verder verwijderd familielid (dat nota bene door Cope ontdekt was). Diplodocus heeft een langwerpig hoofd, dat van Camarasaurus is ronder en stomper.

Marsh' tekening van Brotosaurus' hoofd. Bron: SV-POW!

Op basis van Marsh' tekeningen maakte een onbekende beeldhouwer later een hoofd voor een Brontosaurus-skelet in een museum. Dit hoofd is, tja...

Ik heb hier geen woorden voor.

3. Brontosaurus werd een wereldster
Met het verkeerde hoofd werd Brontosaurus gepresenteerd aan het publiek. Er was op dat moment nogal een dinosaurus-rage aan de gang, en Brontosaurus werd meteen een groot succes. Vooral dit schilderij van de legendarische oertijdschilder Charles Knight sprak enorm tot de verbeelding:

Knight, 1897

Brontosaurus werd synoniem voor dinosaurus. Hoewel er in die tijd nog veel misverstanden bestonden over dino's, omarmde het grote publiek deze vreemde, kolossale dieren. In 1914 werd Brontosaurus de eerste dinosaurus op het witte doek, in de korte tekenfilm "Gertie the Dinosaur" van animatiepionier Winsor McCay.

Brontosaurus werd en bleef 's werelds beroemdste dinosaurus tot, dankzij Jurassic Park, zijn plaats in de popcultuur werd ingenomen door die verdraaide T. rex.

4. Hij werd afgeschaft in 1903
Het succes van Brontosaurus in de popcultuur staat in schril contrast met zijn pech in de wetenschap. Want wat bleek? Marsh was te haastig geweest. In 1903 nam de paleontoloog Elmer Riggs uit Chicago de resten van Brontosaurus onder de loep en vergeleek ze met die van Apatosaurus, een dino die eerder door Marsh was ontdekt. Hij concludeerde dat ze zoveel op elkaar leken dat het twee varianten van dezelfde soort moesten zijn. En omdat de eerdere naam nu eenmaal voorrang heeft, werd Apatosaurus de naam voor die soort en verdween de naam Brontosaurus in de prullenbak. Een paar jaar later werd de schedel van Apatosaurus gevonden; een langwerpige schedel, net als die van Diplodocus. Niet alleen kreeg Bronto een andere naam, ook een ander uiterlijk.

Veel knapper.

Toch bleef de roem van Brontosaurus-met-verkeerde-kop nog lang in stand. Tot diep in de 20e eeuw vond je Brontosaurus in boeken, films en musea, en liepen er overal pedante kleine jongetjes als ik rond die de hele tijd iedereen probeerden te verbeteren. "Néé, het is Apatosaurus, niet Brontosaurus!"

5. Hij kwam terug in 2015
In 2015 gebeurde het ondenkbare. Onze nieuwe held is de Oostenrijkse paleontoloog Emanuel Tschopp. Tschopp had er genoeg van dat er zoveel onduidelijkheid was over welk bot nou van welk dier is binnen de familie van Diplodocus. Uit deze familie is een groot aantal verschillende soorten en exemplaren bekend, maar welk dier nu precies bij welke soort hoort, dat was een rommeltje. Tschopp besloot heel systematisch de boel uit te zoeken.

De originele Brontosaurus in het Yale Peabody Museum, nu met het goede hoofd.

Van tientallen verschillende dieren vergeleek hij - heel precies - alle verschillende wervels en botten. Op basis daarvan deelde hij de hele familie Diplodocidae opnieuw in. Sommige (obscure) soorten verdwenen in de prullenbak: Eobrontosaurus, Elosaurus en Dinheirosaurus, bijvoorbeeld, zijn geen valide namen meer. Maar één naam heeft hij weer tot leven gewekt: Brontosaurus!

Want hij kwam tot de conclusie dat er toch genoeg verschillen waren tussen Apatosaurus en Marsh' originele Brontosaurus om ze uit elkaar te trekken en allebei hun eigen soort te geven. Tschopp is zeer grondig te werk gegaan en zijn onderzoek werd met gejuich ontvangen. Brontosaurus is terug!

Ga naar deel 2

Meer lezen?
https://svpow.com/2014/11/14/how-did-the-horrible-yale-brontosaurus-skull-come-to-be/
https://extinctmonsters.net/2014/10/30/bully-for-camarasaurus/
https://peerj.com/articles/857/
http://blogs.scientificamerican.com/tetrapod-zoology/that-brontosaurus-thing/
https://svpow.com/2015/04/07/welcome-back-brontosaurus-and-other-first-thoughts-on-tschopp-et-al-2015/