Uitgelicht: Wat is een Spinosaurus?

Spinosaurus is in de laatste vijftien jaar uitgegroeid tot één van de beroemdste dinosauriërs. Dat heeft vooral te maken met dit moment.

Auw. Mijn nek, en mijn kindertijd!

Ja, Spinosaurus was die roekeloze onverlaat die in Jurassic Park 3 (2001) groter, sterker en stoerder blijkt te wezen dan T. rex, die voor slome aaseter moet spelen. De reusachtige vleeseter met de krokodillensnuit en het zeil op de rug blijft de hele film lang een bedreiging. Hij bijt een vliegtuig in twee, breekt dwars door een groot hek heen en valt aan vanuit het diepe water. Een vleeseter, groter dan T. rex! En hij kan nog zwemmen ook! Stel je voor!

Voor alle duidelijkheid: T. rex leefde tientallen miljoenen later dan Spinosaurus, en bovendien op een ander continent. Maar ja, het is waar: Spinosaurus is groter dan T. rex. Hij is zelfs de grootste van alle carnivore dinosauriërs; waar T. rex maximaal 12 meter lang wordt, haalt Spinosaurus met gemak 16 meter. Maar is Spinosaurus echt het vraatzuchtige, onverslaanbare übermonster uit de film? Als ik die vraag stel, zal het antwoord wel nee zijn, hé?

Een "traditionele" Spinosaurus.

Spinosaurus is eigenlijk nogal een raadsel. We hebben in feite helemaal niet zoveel materiaal van hem. Hij werd in de jaren '10 ontdekt in Egypte. De paleontoloog die hem beschreef, de Duitser Ernst Stromer, had niet meer dan een halve rug en een halve schedel. Dat was voor hem genoeg materiaal om te weten dat het een zeer grote vleeseter was met een zeil op zijn rug, maar hoe deze er precies uitzag wist hij niet. Hij reconstrueerde hem als een "standaard" vleeseter. Helaas werd al het originele materiaal van Spinosaurus in de Tweede Wereldoorlog verwoest; we hebben alleen Stromer's aantekeningen nog.

Spinosaurus als (saaie) standaardvleeseter.

In de jaren '80 werd in Engeland bij toeval een spannend nieuw dinofossiel gevonden: de forse vleeseter Baryonyx. Baryonyx onderscheidt zich van de andere vleeseters die toen bekend waren door zijn grote klauwen en zijn lange, spitse krokodillensnuit. Een ander, nog groter dier met zo'n zelfde snuit dook in de jaren '90 op in Niger, Afrika: Suchomimus. Van zowel Baryonyx als Suchomimus hebben we een bijna compleet skelet.

Suchomimus in roze en babyblauw.

Deze twee rare snuiters bleken verwant aan Spinosaurus. Dus de paleontologen deden wat ze altijd doen als ze maar een deel van het skelet van een dino kennen: ze vulden de ontbrekende stukjes in met wat ze wisten van zijn familieleden. Spinosaurus bleek nog groter te zijn dan Stromer al dacht; hij werd de reus met het zeil en de spitse snuit zoals hij opduikt in Jurassic Park 3.

Tot nu toe is er nog niet veel aan de hand. Maar in 2014 moest alles op de schop. Toen werd er in Marokko een nieuwe Spinosaurus gevonden: een heup deze keer, met achterpoten. En wat was nu het verrassende? Die achterpoten waren in verhouding behoorlijk kort.

De "nieuwe" Spinosaurus?

De paleontoloog die de Marokkaanse Spinosaurus vond, Nizar Ibrahim, reconstrueerde het beest (met behulp van Stromer's aantekeningen) op een wel heel bijzondere manier: Spinosaurus zou het grootste deel van de tijd in het water zwemmen, net als een krokodil. Vanwege die korte poten kwam Nizar tot de conclusie dat hij op het land een viervoeter moet zijn geweest.

Een viervoeter? Hoe is dat nu mogelijk? We kennen geen enkele vleesetende dino die op vier poten loopt. De voorpoten van Spinosaurus zijn nooit gevonden, maar die van Baryonyx en Suchomimus zien er helemaal niet geschikt uit om op te lopen. Nizar stelde voor dat Spinosaurus misschien op zijn knokkels zou lopen, als een gorilla. Hij zou zich echter het lekkerst voelen in het water, en op haaien en andere grote vissen jagen.

Blub! Bron

Nou is het idee van Spinosarus als viseter niet helemaal nieuw. Zijn spitse snuit doet wel wat denken aan die van een gaviaal, of die van een spitssnuitkrokodil. Wat eten die? Juist, vis. Hun bek is niet geschikt om grote prooien te verscheuren, maar om glibberige, spartelende vissen te vangen. Die vissen kunnen niet ontsnappen door de lange, puntige tanden. Ik vind het idee van Spinosaurus en zijn familieleden als zwemmende viseters helemaal niet zo gek. Maar op vier poten lopen? Daar geloof ik niks van, en ik ben de enige niet.

Het kan ook niet, blijkt. De polsen en schouders van een vleesetende dinosaurus zijn niet sterk genoeg om al dat gewicht te kunnen dragen. Spinosaurus-de-viervoeter is, gelukkig, van de baan. Maar we kunnen er niet omheen dat zijn achterpoten veel korter zijn in verhouding dan die van Suchomimus of Baryonyx. Misschien houdt hij zijn hoofd wel rechtop als een pelikaan, zodat hij op twee poten in balans blijft. Misschien is zijn staart wel zo lang dat hij zonder moeite in balans kan blijven.

Rood: Een Spinosaurus met extra lange staart om in balans te blijven.
Groen: Een viervoeter. Uiterst onwaarschijnlijk wat mij betreft.
Blauw: Spinosaurus blijft in balans door zijn kop op te trekken. Bron

Feit blijft dat we op dit moment eigenlijk net iets te weinig materiaal hebben van onze grootste vleeseter om echt heel zeker te zijn van hoe hij eruit ziet en hoe hij leeft. Voor zo'n populaire dino is dat natuurlijk een beetje pijnlijk. Maar de onverwoestbare T. rex-killer uit Jurassic Park 3 was hij in ieder geval niet.

Meer lezen?
http://www.theatlantic.com/science/archive/2016/03/saga-of-the-spinosaurus/476286/
http://www.skeletaldrawing.com/home/theres-something-fishy-about-spinosaurus9112014
http://markwitton-com.blogspot.nl/2015/10/the-spinosaurus-saga-continues.html
https://sites.google.com/site/wwdinosaursworldofrpetilescom/article-research/andrea-cau-on-spinosaurus-locomotion-type